Working Time and the Right to Be Offline: Analysis in the Light of the Concept of Non-Use of Technology in Polish and EU Law
Abstract
The development of technology undoubtedly affects the way work is performed. New digital tools significantly influence the performance of work, on the one hand introducing flexibility and new opportunities, but also leading to the blurring of boundaries between the professional and private spheres. The increasingly widespread use of digital tools – including communication and monitoring applications – creates new challenges in the area of employee privacy protection and the realization of the right to rest. In this context, growing emphasis is placed on the concept of non-use of technology, which denotes the right to refrain from using technology in the name of autonomy and well-being, as well as on the right to disconnect, understood as the employee’s entitlement to be unavailable outside working hours. Both concepts complement each other and may constitute an element of employee rights protection. The aim of this study is to present the essence of the right to disconnect and its connection with working time and the right to rest, as well as to indicate the extent to which EU and Polish regulations provide protection against the culture of permanent availability. The analysis encompasses legal acts, case law, and scholarly literature, which allows for an assessment of whether the right to disconnect should be regarded as an instrument supplementing traditional labour law provisions in the context of advancing digitalization.References
Baumer, E. P. S., Ames, M. G., Burrell, J., Brubaker, J. R., Dourish, P. (2014). Refusing, limiting, departing: Why we should study technology non-use. CHI ’14 Extended Abstracts on Human Factors in Computing Systems, 65–68. ACM. https://doi.org/10.1145/2559206.2559224
Beksiak, J. (2014). Ekonomia. Kurs podstawowy. C.H. Beck.
Büchi, M., Festic, N., & Latzer, M. (2019). Digital overuse and subjective well-being in a digitized society. Social Media Society, 5(4), 1–12. https://doi.org/10.1177/2056305119886031
Boruta, I. (2020). O przyszłości pracy. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 1, 3–12.
Chesalina, O. (2021). The legal nature and the place of the right to disconnect in European and in Russian labour law. Russian Law Journal, 9(3), 37–63.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/88/WE z dnia 4 listopada 2003 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy, Dz. U. L 299, 18.11.2003, 9–19.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej, Dz.U. L 186, 11.07.2019, 105–121.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów, uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE, Dz.U. L 188, 12.07.2019, 79–93.
Eurofound. (2020a). Right to disconnect in the 27 EU Member States. In: Telework and ICT-based mobile work: Flexible working in the digital age (Working Paper, Industrial Relations series). Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://www.eurofound.europa.eu/en/publications/all/right-disconnect-27-eu-member-states#authors
Pisarczyk, Ł. (2017). w: Florek, L. (red.). Kodeks pracy. Komentarz. Wolters Kluwer. LEX.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Dz. U. C 202, 07.06.2016, 389–405.
Kotlorz, D. (2011). Współczesny rynek pracy – wybrane problemy. w: D. Kotlorz (red.), Współczesny rynek pracy. Wybrane problemy (ss. 9–35). Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
Kryńska, E., & Kwiatkowski, E. (2013). Podstawy wiedzy o rynku pracy. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Krysiak, K. (2024). O prawnym pojęciu pracy zdalnej. Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, 3(55), 75–91.
Kurzynoga, M. (2022). Propozycje Parlamentu Europejskiego unormowania prawa pracowników „do odłączenia” (the right to disconnect). Praca i Zabezpieczenie Społeczne, LXIII(5), 3–13.
Latos-Miłkowska, M. (2008). Godzenie pracy zawodowej z życiem rodzinnym w przepisach o czasie pracy (work-life balance). Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 7, 14–21.
Moras-Olaś, K. (2021). Prawo do bycia offline jako podstawowe prawo pracownika. Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej, 28(4), 305–323. https://doi.org/10.4467/25444654 SPP.21.024.14266
Naumowicz, K. (2021). Prawo pracowników zdalnych do bycia offline – rozważania prawnoporównawcze. Roczniki Administracji i Prawa, XXI(z. specjalny), 535–544. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.6195
Nowak, M. (2019). Wypalenie zawodowe a prawo do odpoczynku – wybrane zagadnienia. Monitor Prawa Pracy, 1, 15–20. https://doi.org/10.1093/joc/jqad021
Nguyen, M. H., & Hargittai, E. (2023). Digital inequality in disconnection practices: Voluntary nonuse during COVID-19. Journal of Communication, 73(5), 494–510.
Pachała-Szymczyk, E. (2022). Prawo do bycia offline odpowiedzią na upowszechnienie narzędzi cyfrowych w zatrudnieniu. Transformacje Prawa Prywatnego, 4, 5–23.
Piwowarska, K. (2018). Czy nowe technologie zrewolucjonizują rynek pracy? Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały, 2, 135–155.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2019 r., sygn. I PK 89/18.
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 21 stycznia 2021 r. zawierająca zalecenia dla Komisji w sprawie prawa do bycia offline (2019/2181(INL)), Dz. U. C 456, 10.11.2021, 161–176.
Sakowska, K. (2025a). Prawo do bycia offline z perspektywy obowiązków pracodawcy. Studia Prawnoustrojowe, 67, 341–352.
Sakowska, K. (2025b). Elastyczne formy zatrudnienia w erze cyfrowej – zarys problematyki. Palestra, 1, 116–5.
Satchell, C., & Dourish, P. (2009). Beyond the user: Use and non-use in HCI. Proceedings of the 21st Annual Conference of the Australian Computer-Human Interaction Special Interest Group (OZCHI ‘09), 9–16. https://doi.org/10.1145/1738826.1738829
Skowron, R. T. (2019). Cybertariat – prawo pracy a nowe formy zatrudnienia w ramach ekonomii współpracy. Przegląd Prawno-Ekonomiczny, 49(4), 152–173. https://doi.org/10.31743/ppe.9948
Sobczyk, A. (2005). Zasady prawnej regulacji czasu pracy. Dom Wydawniczy ABC.
Sobczyk, A. (red.). (2023). Kodeks pracy. Komentarz. Legalis.
Spytek-Bandurska, G. (2024). Komentarz do art. 67(18). w: W. Muszalski & K. Walczak (red.), Kodeks pracy. Komentarz Legalis.
Stefański, K. (2022). Komentarz do art. 94–304(5). w: K. W. Baran (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Tom II (ss. 501–560). WKP LEX.
Świątkowski, A. M. (2018). Dyżur pracowniczy. Zagadnienia prawne dotyczące relacji pojęć „czas pracy” i „okres wypoczynku” w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przegląd Sądowy, 11, 45–61.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. (1974). Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1465).
Todolí-Signes, A., & Tyc, A. (2016). The need for a platform-specific employment contract in the Uber economy. Gdańsko-Łódzkie Roczniki Prawa Pracy i Prawa Socjalnego, 6, 197–210.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 kwietnia 2016 r., sygn. III APa 3/16.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 maja 2019 r., Federación de Servicios de Comisiones Obreras (CCOO) przeciwko Deutsche Bank SAE, C-55/18.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 2 marca 2023 r., IH przeciwko MÁV-START Vasúti Személyszállító Zrt., C-477/21.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 21 lutego 2018 r., Ville de Nivelles przeciwko Rudy Matzak, C-518/15.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 23 grudnia 2024 r., Loredas, C-531/23.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 3 października 2000 r., Simap, C-303/98.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 9 marca 2021 r., D.J. przeciwko Radiotelevizija Slovenija, C-344/19.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 17 marca 2021 r., Academia de Studii Economice din București przeciwko Doru Viorel Bălăn, C-585/19.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 9 września 2003 r., Jaeger, C-151/02.
Vorderer, P., Krömer, N., & Schneider, F. M. (2016). Permanently online – Permanently connected: Explorations into university students’ use of social media and mobile smart devices. Computers in Human Behavior, 63, 694–703. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.05.085
Zapolska, K., & Nyka, M. (2024). The impact of DAC7 Directive on functioning of platforms and platform operators from the perspective of legal model of their collaboration with individuals. Białostockie Studia Prawnicze, 29(2), 177–193.
