Prawne aspekty żywności funkcjonalnej w kontekście rozwoju rynku spożywczego w Polsce
Abstrakt
Scientific research on functional foods has been conducted in Poland only by scientists specializing in food and nutrition, economics, biology and medicine. Therefore there is a real market demand for research on the legal aspects of functional foods. The aim of this article is to critically analyse current legal regulations that may apply to functional foods; the author assumes that they do not support the development of the market in functional foods, including consumer awareness of the health properties of food products. For this purpose, the paper presents the history of functional foods, its non-legal definitions and types. It is also necessary to define a catalogue of legal acts and soft law documents that may apply to functional foods, and to locate this type of food in the terminology of legal language. The author concludes that the lack of a concept of functional foods in legislation and overly complicated and strict regulations in the field of nutritional and health claims are not conducive to the development of the market in functional foods.Bibliografia
Ali Farhan, J., & Perkowski, M. (2023). Pojęcia zdrowej żywności i zdrowego odżywiania w polityce i prawie Unii Europejskiej. Przegląd Prawa Rolnego, 2(33), 109–124.
Arai S., Vattem D.A., Kumagai H., Functional Foods – History and Concepts, w: Vattem, D.A., & Maitin, V. (eds.). (2016), Functional Foods, Nutraceuticals and Natural Products. Concepts and Applications. Destech Publications Inc.
Ashwell, M. (2002). Concepts of Functional Foods. International Life Sciences Institute, https://ilsi.eu/wp-content/uploads/sites/3/2016/06/C2002Con_Food.pdf
Balicki, A. (2013). w: A. Szymecka-Wesołowska (red.), Bezpieczeństwo żywności i żywienia. Komentarz, Warszawa, art. 28. https://sip.lex.pl/#/commentary/587351345/148785/szymecka-wesolowska-agnieszka-red-bezpieczenstwo-zywnosci-i-zywienia-komentarz?cm=URELATIONS
Błaszczak, A., & Grześkiewicz, W. (2014). Żywność funkcjonalna – szansa czy zagrożenie dla zdrowia?, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 20(2), 214–221.
Diplock, A.T. i in. (1999). Scientific Concepts on Functional Foods in Europe: Consensus Document. British Journal of Nutrition, 81, 1–27. https://ilsi.eu/publication/scientific-concepts-of-functional-foods-in-europe-consensus-document/
Doyon, M., & Labrecque, J. (2008). Functional Foods: a Conceptual Definition. British Food Journal, 110(11), 1133–1149.
Górecka, D. (2007). Nowe kierunki produkcji żywności funkcjonalnej i instrumenty jej promocji. Przemysł Spożywczy, 6, 20–23.
Grochowicz, J. & Fabisiak A. (2018). Żywność funkcjonalna – aspekty prawne i znaczenie wybranych składników bioaktywnych. Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula, 60(3), 143–153.
Kleinschmidt, A. (2003). When Food Isn’t Just Food, research leaflet, 2.
Korbutowicz, T. (2017). Żywność funkcjonalna w Unii Europejskiej – pojęcie, wymagania i rozwój rynku. Ekonomia — Wroclaw Economic Review. Acta Universitatis Wratislaviensis, 23/4, 151–167.
Korbutowicz, T. (2018). Żywność funkcjonalna na rynku światowym. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, 53/2, 209–220.
Krygier, K. (2011). Żywność funkcjonalna – co to dziś oznacza? Przemysł Spożywczy, 65, 14–16.
Krygier, K. & Florowska, A. (2008). Żywność funkcjonalna obecnie i przyszłości. Przemysł Spożywczy, 5, 2–6.
Kubiński, T. (2010). Żywność funkcjonalna. Życie Weterynaryjne, 85(11), 932–935.
Milner, J.A. (2000). Functional Foods: the US Perspective. American Journal of Clinical Nutrition, 71/6, 1654–1659.
Mironiuk, K. (2018). Żywność funkcjonalna – wyzwanie dla konsumenta, szansa dla producenta. Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu. Roczniki Naukowe, XX/5, 112–118.
Olędzka, R. (2007). Nutraceutyki, żywność funkcjonalna – rola i bezpieczeństwo stosowania. Bromatologia, Chemia i Toksykologia, XL, 1–8.
Randell, A. & Race, J. (1996). Regulatory and Legal Aspects of Functional Foods: An International Perspective. Nutrition Reviews, 54/11, 152–155.
Riemersma, R.A. (1996). A Fat Little Earner. Lancet, 347, 775–776.
Roberfroid M.B. (2000). Concepts and Strategy of Functional Food Science: the European Perspective. The American Journal of Clinical Nutririon, 71/6, 1660–1664.
Roberfroid M.B. (2002). Global view on functional foods: European perspectives. The British Journal of Nutrition, 88, 133–138.
Stein, A.J., & Rodríguez-Cerezo, E. (eds.). (2008). Functional Food in the European Union. Sewilla. https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC43851
Stych, M. (2020). Regulacje prawne dotyczące żywności specjalnego przeznaczenia. w: B. Płonka-Syroka & A. Syroka (red.), Historia diety i kultury odżywiania, t. II (Praktyki żywieniowe w Europie w kontekście społeczno-kulturowym. Ciągłość i zmiana) (ss. 305–314). Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich.
Swinbanks, D., & O’Brien, J. (1993). Japan Explores the Boundary Between Food and Medicine. Nature, 364, 180.
Szwejkowska B., & Zębek, E. (2014). Stan i trendy rozwoju w zakresie produkcji i wykorzystania żywności funkcjonalnej w kontekście prawnym. Studia Prawnoustrojowe, 24, 207–220.
Szymecka-Wesołowska, A. (2020). w: A. Balicki, D. Szostek & A. Szymecka-Wesołowska (red.), Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne w oznakowaniu, prezentacji i reklamie żywności. Komentarz. Lex. https://sip.lex.pl/#/commentary/587631070
Szymecka-Wesołowska A., Balicki A., Opoka F., Syska M., Szostek D., & Wojciechowski P. (2013). w: A. Szymecka-Wesołowska (red.), Bezpieczeństwo żywności i żywienia. Komentarz, art. 3. Lex. https://sip.lex.pl/#/commentary/587351318/148758/szymecka-wesolowska-agnieszka-red-bezpieczenstwo-zywnosci-i-zywienia-komentarz?cm=URELATIONS.
Świderski, F., Waszkiewicz-Robak, B., & Hoffmann M. (2001). Żywność funkcjonalna – implikacje żywieniowe. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 4(29), 133–149.
Świderski, Z. (red.). (2006), Żywność wygodna i żywność funkcjonalna. Wydawnictwo WNT.
Tomaszewska, M., Bilska, B., Grzesińska, W., & Przybylski W. (2014). Żywność funkcjonalna jako możliwość rozwoju polskich firm spożywczych. Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu. Roczniki Naukowe, XVI/3, 293–298.
Vattem, D.A., & Maitin, V. (eds.). (2016), Functional Foods, Nutraceuticals and Natural Products. Concepts and Applications. Destech Publications Inc.
Vincentini, A., Liberatore, L., & Mastrocola, D. (2016). Functional Foods: Trends and Developments of the Global Market. Italian Journal of Food Science, 28, 338–351.
Włochal, M., Grzymisławski M., & Bogdański P. (2014). Możliwości wykorzystania żywności funkcjonalnej w leczeniu otyłości. Forum Zaburzeń Metabolicznych, 52/2, 51–62.
Dietary Supplement Health and Education Act. https://ods.od.nih.gov/About/DSHEA_Wording.aspx
European Commission. (2010). Functional Foods. Brussels. https://publications.europa.eu/resource/cellar/238407ee-0301–4309-9fac-e180e33a3f89.0001.02/DOC_1
FDA Modernization Act. https://www.govinfo.gov/content/pkg/PLAW-105publ115/pdf/PLAW-105publ115.pdf
Iowa State University. (2000). What you need to know about new food words – phytochemicals functional foods and nutraceuticals. Iowa.
Nutrition Labeling and Education Act. https://www.govinfo.gov/content/pkg/STATUTE-104/pdf/STATUTE-104-Pg2353.pdf
Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U. UE. L. z 2002 r. nr 31, s. 1 z późn. zm.).
Rozporządzenie (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji (Dz.U. UE. L. z 2006 r. nr 404, s. 26 z późn. zm.).
Rozporządzenie 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności, 30.12.2006, L 404/9.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 23 grudnia 2014 roku w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych (Dz.U. z 2015 r. poz. 29 z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 13 marca 2024 roku w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności (Dz.U. z 2024 r. poz. 420).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 16 września 2010 roku w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1026).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2283/2015 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie nowej żywności, zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 258/97 Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie Komisji (WE) nr 1852/2001 (Dz.U. UE. L. z 2015 r. nr 327, str. 1 z późn. zm.).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz.U. UE. L. z 2011 r. nr 304, s. 18 z późn. zm.).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie żywności przeznaczonej dla niemowląt i małych dzieci oraz żywności specjalnego przeznaczenia medycznego i środków spożywczych zastępujących całodzienną dietę, do kontroli masy ciała oraz uchylające dyrektywę Rady 92/52/EWG, dyrektywy Komisji 96/8/WE, 1999/21/WE, 2006/125/WE i 2006/141/WE, dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/39/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 41/2009 i (WE) nr 953/2009 (Dz.U. UE. L. z 2013 r. nr 181, s. 35 z późn. zm.).
Ustawa z 25 sierpnia 2006 roku o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1448).
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 28 lutego 2013 r., III SA/Łd 1052/1218.
CAC. (1991). Standard for the Labelling of and Claims for Foods for Special Medical Purposes. https://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/codex-texts/list-standards/en/
CAC. (1997). Guidelines for Use of Nutrition and Health Claims, CAC GL 23–1997. https://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/sh-proxy/en/?lnk=1&url=https%253A%252F%252Fworkspace.fao.org%252Fsites%252Fcodex%252FStandards%252FCXG%2B23–1997%252FCXG_023e.pdf
FAO/WHO. (1991). Joint FAO/WHO Standards Programme. Codex Alimentarius Nineteenth Session Rome 1–10 July 1991. Report of the Twenty-First Session of the Codex Committee on Food Labelling, Ottawa, Canada, 11–15 March 1991, ALINORM 91/22. https://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/sh-proxy/en/?lnk=1&url=https%253A%252F%252Fworkspace.fao.org%252Fsites%252Fcodex%252FMeetings%252FCX–714-21%252Fal91_22e.pdf
FAO/WHO. (1993). Joint FAO/WHO Standards Programme. Codex Alimentarius Twentieth Session Geneva 28 June – 7 July 1993. Report of the Twenty-Second Session of the Codex Committee on Food Labelling, Ottawa, Canada, 26–30 April 1993, ALINORM 93/22. https://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/sh-proxy/en/?lnk=1&url=https%253A%252F%252Fworkspace.fao.org%252Fsites%252Fcodex%252FMeetings%252FCX–714-22%252Fal93_22e.pdf
FAO/WHO. (1997). Joint FAO/WHO Food Standards Programme. Codex Alimentarius Commission. Report of the Twenty-Second Session, Geneva, 23–28 June 1997, https://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/sh-proxy/en/?lnk=1&url=https%253A%252F%252Fworkspace.fao.org%252Fsites%252Fcodex%252FMeetings%252FCX–701-22%252Fal97_37e.pdf
