Prawo do jednostki kryptowaluty – uwagi de lege lata, prawnoporównawcze i de lege ferenda
Abstrakt
Despite the fact that cryptocurrency trading has been taking place in Poland for a dozen or so years, the issue of the existence and nature of the right to cryptocurrency units has not been resolved in civil law doctrine and case law. Th e legislature has also not taken any action in this regard, including in the draft act on the cryptoasset market currently in process. Meanwhile, this issue is of signifi cant theoretical and practical importance. Th is article therefore examines the currently presented views together with their indicated consequences, and then supplements the ongoing discussion with comparative legal remarks usually omitted in Polish literature. In this respect, solutions proposed or in force in European Union, German, British and Chinese law are taken into account. Th is provides an opportunity to comment on existing concepts, in particular the rejection of the proposal to adopt in Polish law de lege lata the right to a unit of cryptocurrency, eff ective erga omnes (although with the submission of a de lege ferenda application), and the view that there is no substantive right in this respect. In conclusion, it is considered that currently in Poland, the right to a unit of cryptocurrency is of a relative nature.Bibliografia
Bank Anglii & Skarb Państwa. (2023). Th e digital pound: A new form of money for households and businesses? Consultation Paper. https://www.bankofengland.co.uk/-/media/boe/fi les/paper/2023/the-digital-pound-consultation-working-paper.pdf
Beck, B., & König, D. (2015). Bitcoin: Der Versuch einer vertragstypologischen Einordnung von kryptographischem Geld. Juristenzeitung, 70(3), 130–138.
Binder, J. H. (2022). Cryptocurrencies – Country Report: Germany. XXIst International Congress of Comparative Law.
Bundestag. (1961). Ustawa z dnia 10 lipca 1961 r. Prawo bankowe ze zm. https://www.gesetze-im-internet.de/kredwg/KWG.pdf
Dudek, M. D. (2016). Waluta bitcoina – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie C-264/14 Skatteverket przeciwko Davidowi Hedqvistowi, Europejski Przegląd Sądowy (6), 38–43.
Dybowski, T., & Pyrzyńska, A. (2019). Świadczenia pieniężne. w: K. Osajda (red.), System Prawa Prywatnego. Tom 5. Prawo zobowiązań – część ogólna (wyd. 3), (ss. 261–307). C.H. Beck.
Fox, D. (2021). Digital Assets in Scots Private Law. Edinburgh School of Law Research Paper. No. 2021/17, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3914228&download=yes
Górniak, K. (2019). Prawo własności jednostek waluty kryptografi cznej. Kwartalnik Prawa Prywatnego, 28(3), 561–642.
Grabowski, M. (2020). Ustawa o usługach płatniczych. C.H. Beck.
Grundmann, S. (2019). Komentarz do § 245 BGB. w: W. Krüger (red.) Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch. C.H. Beck. beck-online.beck.de
Held, A., MacPherson, A. & Ripley, B. Y. (2022). United Kingdom (UK) Report with a focus on the law of England and Wales and the law of Scotland. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4543838
Hrabčák, L. & Štrkolec M. (2024). EU Regulation of the Crypto-Assets Market. Białostockie Studia Prawnicze, 29(1), 27–45. https://bsp.uwb.edu.pl/bialostockie-studia-prawnicze-zeszyt-29-nr-1/
Hu, J. (2024). The Regulation of Cryptocurrency in China. International Journal of Digital Law and Governance, 1(1), 53–79.
Izba Gmin. (2000). Ustawa o usługach i rynkach fi nansowych z 2000 r., (Dz.U. poz. 8 ze zm.). https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2000/8/section/417
Izba Gmin. (2017). Ustawa w sprawie prania pieniędzy, fi nansowania terroryzmu i transferu środków pieniężnych (informacji o płatniku) z 2017 r. (Dz.U. poz. 692 ze zm.). https://www.legislation.gov.uk/uksi/2017/692/contents
John, D. (2020). Zur Sachqualität und Eigentumsfähigkeit von Kryptotoken. Zeitschrift für Bank – und Kapitalmarktrecht, (2), 76–81.
Katner, P. (2022). Cryptocurrencies: Th e Impossible Domestic Law Regime? w: B. Lewaszkiewicz-Petrykowska & D. Skupień (red.), Rapports polonaise. XXI Congrès international de droit compare. Asunción 23–28 X 2022 (ss. 169 –180). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Katner, W. J. (2012). Przedmiot stosunku cywilnoprawnego. w: M. Safj an (red.), System Prawa Prywatnego. Tom 1. Prawo cywilne – cześć ogólna, (ss. 1291 – 1384). C.H. Beck.
Komisja ds. Prawa. (2023). Digital Assets: Final report, https://s3-eu-west-2.amazonaws.com/cloud-platform-e218f50a4812967ba1215eaecede923f/uploads/sites/30/2023/06/Final-digital-assets-report-FOR-WEBSITE-2.pdf
Komisja ds. Prawa. (2024). Digital assets as personal property. Short consultation on draft clauses, https://cloud-platform-e218f50a4812967ba1215eaecede923f.s3.amazonaws.com/uploads/sites/30/2024/02/Feb-2024-digital-assets-and-personal-property-CP.pdf
Kruszewski, A. (2017). Polskie regulacje dotyczące walut cyfrowych. w: W. Rogowski (red.), Regulacje fi nansowe. Fintech – nowe instrumenty fi nansowe – resolution. Instytut Allerhanda.
Kütük, M. E. & Sorge, C. (2014). Bitcoin im deutschen Vollstreckungsrecht – Von der “Tulpenmanie” zur “Bitcoinmanie”. Multimedia und Recht, (10), 643–646.
Langenbucher, K. (2018). Digitales Finanzwesen. Archiv für die civilistische Praxis, (218), 385–429.
Langenbucher, K., Hoche, M. & Wentz, J. (2020). Virtuelle Währungen. w: K. Langenbucher, D. H. Bliesener & G. Spindler (red.), Bankrechtskommentar (3 wyd.) (ss. 782–800). C.H. Beck.
Ludowy Bank Chin, Chińska Administracja Cyberprzestrzeni, Najwyższy Sąd Ludowy, Najwyższa Prokuratura Ludowa, Ministerstwo Przemysłu i Technologii Informacyjnych, Ministerstwo
Bezpieczeństwa Publicznego, Państwowa Administracja ds. Regulacji Rynku, Chińska Komisja ds. Regulacji Bankowości i Ubezpieczeń, Chińska Komisja ds. Regulacji Papierów Wartościowych, Państwowy Urząd Wymiany Walut. (2021). Notice on Further Preventing and Resolving the Risks of Virtual Currency Trading and Speculation. http://www.pbc.gov.cn/en/3688253/3689012/4353814/index.html
Łukasik, K. (2023, 13 lipca). Jak Polacy inwestują w kryptowaluty. Tygodnik Gospodarczy PIE, 28, 6–7. https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2023/07/Tygodnik-PIE_28–2023.pdf
Machnikowski, P. (2020). Przedmioty podmiotowych praw rzeczowych. w: E. Gniewek (red.), System Prawa Prywatnego. Tom 3. Prawo rzeczowe, (ss. 27–33). C.H. Beck.
MacPherson, A. & Ripley, B. Y. (2022). Digital Assets Law Reform in England and Wales and Prospects for Scotland. Aberdeen Law School Blog. https://www.abdn.ac.uk/law/blog/digital-assets-law-reform-in-england-and-wales-and-prospects-for-scotland/
Mazur, Ł. (2024). Kryptowaluty jako środek umarzania zobowiązań. w: J. Gołaczyński (red.), Prawo umów elektronicznych. Zarys systemu, (ss. 205–224). C.H. Beck.
Michna, M. (2018). Bitcoin jako przedmiot stosunków cywilnoprawnych. C.H. Beck.
Michna, M. (2024). Tokeny będące e-pieniądzem jako nowa forma pieniądza elektronicznego. Monitor Prawa Bankowego, (10), 78–195.
Minister Finansów. (2024). Projekt ustawy o rynku kryptoaktywów. https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12382311/katalog/13040399#13040399
Ministerstwo Finansów. (2019). Krajowa ocena ryzyka prania pieniędzy oraz fi nansowania terroryzmu. https://www.gov.pl/web/fi nanse/krajowa-ocena-ryzyka-prania-pieniedzy-oraz-fi nansowania
-terroryzmu
Narodowy Bank Polski & Komisja Nadzoru Finansowego. (2017). Komunikat Narodowego Banku Polskiego i Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 7 lipca 2017 r. w sprawie „walut” wirtualnych.
Narodowy Kongres Ludowy. (2020). Ustawa z dnia 28 maja 2020 r. Kodeks cywilny, https://english.www.gov.cn/archive/lawsregulations/202012/31/content_WS5fedad98c6d0f72576943005.html
Norton Rose Fulbright. (2017). China issues announcement to ban fundraising through token off ering. https://www.nortonrosefulbright.com/en/knowledge/publications/aa676f71/china-issuesannouncement-
to-ban-fundraising-through-token-off erings
Omlor, S. (2019). Kryptowährungen im Geldrecht, ZHR – Zeitschrift für das gesamte Handelsrecht und Wirtschaft srecht, 183, 294‒345.
Parlament Europejski i Rada. (2015, 20 maja). Dyrektywa (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu fi nansowego do prania pieniędzy lub fi nansowania terroryzmu, zmieniająca
rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (Dz.U. UE L 141, 05.06.2015).
Parlament Europejski i Rada. (2018, 30 maja). Dyrektywa (UE) 2018/843 zmieniająca dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu fi nansowego do prania pieniędzy
lub fi nansowania terroryzmu oraz zmieniająca dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/UE (Dz.U. UE L 156, 19.06.2018).
Parlament Europejski i Rada. (2023, 31 maja). Rozporządzenie (UE) 2023/1114 w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw
2013/36/UE i (UE) 2019/1937 (Dz.U. UE L 150, 09.06.2023).
Paulus, D. & Matzke, R. (2018). Smart Contracts und das BGB – Viel Lärm um nichts?. Zeitschrift für die gesamte Privatrechtswissenschaft , (4), 431–466.
Reichstag. (1896). Ustawa z dnia 18 sierpnia 1896 r. Kodeks cywilny ze zm. https://www.gesetze-im-internet.de/bgb/BJNR001950896.html
Rückert, C. (2016). Vermögensabschöpfung und Sicherstellung bei Bitcoins. Multimedia und Recht, (5), 295–300.
Schlund, A. & Pongratz, H. (2018). Distributed-Ledger-Technologie und Kryptowährungen – eine rechtliche Betrachtung. Deutsches Steuerrecht, (12), 598‒604.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. (1991). Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. z 2024, poz. 226 ze zm).
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. (1992). Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tj. z 2023, poz. 2805 ze zm).
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. (2018). Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (tj. z 2023, poz. 1124 ze zm).
Skarb Państwa, Urząd ds. Postępowania Finansowego & Bank Anglii. (2018). Cryptoassets Taskforce: fi nal report. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_
data/fi le/752070/cryptoassets_taskforce_fi nal_report_fi nal_web.pdf
Skauradszun, D. (2021). Kryptowerte im Bürgerlichen Recht. Archiv für die civilistische Praxis, (221), 353‒398.
Spindler, G. & Bille, M. (2014). Rechtsprobleme von Bitcoins als virtuelle Währung. Wertpapiermitteilungen, (29), 1357–1369.
Srokosz, W. (2015). Istota prawna kryptowaluty a odpowiedzialność prawna jej użytkownika. w: D. Szostek & J. Gołaczyński (red.), Płatności elektroniczne: prawne fi nansowe i ekonomiczne ujęcie walut
wirtualnych i cyfrowych, (ss. 69‒79). Wykładnia.
Srokosz, W. (2017). Legalna defi nicja kryptowaluty. w: W. Rogowski (red.), Regulacje fi nansowe. Fintech – nowe instrumenty fi nansowe – resolution, (ss. 37‒47). Instytut Allerhanda.
Szewczyk, J. (2018). O cywilnoprawnych aspektach bitcoina. Monitor Prawniczy (5), 243‒251.
Urząd Komisji Nadzoru Finansowego. (2020). Stanowisko Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie wydawania i obrotu kryptoaktywami. https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Stanowisko_UKNF_ws_wydawania_i_obrotu_kryptoaktywami_71794.pdf
Urząd Komisji Nadzoru Finansowego. (2021). Ostrzeżenie Urzędu KNF o ryzykach związanych z nabywaniem oraz z obrotem kryptoaktywami (w tym walutami wirtualnymi oraz kryptowalutami).
Urząd Podatkowy i Celny Jego Królewskiej Mości. (2023). Cryptoassets Manual. CRYPTO10100 – Introduction to cryptoassets: what are cryptoassets. https://www.gov.uk/hmrc-internal-manuals/cryptoassets-manual/crypto10100
Walter, A. (2019). Bitcoin, Libra und sonstige Kryptowährungen aus zivilrechtlicher Sicht. Neue Juristische Wochenschrift , (50), 3609–3614.
Weber-Elżanowska, A. (2021). Zapłata w bitcoinach za przeniesienie własności rzeczy lub praw – uwagi na tle wybranych instytucji prawa obligacyjnego. w: K. Bilewska, W. J. Kocot & D. Krekora-Zając
(red.), Wykonywanie zobowiązań. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Adamowi Brzozowskiemu (ss. 581‒590). C.H. Beck.
Wnęk, M. (2023). Natura prawna kryptowaluty. C.H. Beck.
Woźnicki, Ł. (2014, 28 marca). PolishCoin, PolCoin i PLNc. W Polsce są już aż trzy narodowe kryptowaluty. Dlaczego? Gazeta Wyborcza. https://wyborcza.pl/7,75398,15707096,polishcoin-polcoin-i-plnc-w-polsce-sa-juz-az-trzy-narodowe.html
Wyrok NSA z dnia 10 lutego 2021 r., sygn. akt II FSK 2870/18, https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/8889489BE0
Wyrok NSA z dnia 27 kwietnia 2022 r., sygn. akt II FSK 2181/19, https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/DC967F7AE0
Wyrok Sąd Apelacyjnego z dnia 3 lutego 2023 r. w sprawie Tulip Trading v Van der Laan, [2023] EWCA Civ 83.
Wyrok TSUE z dnia 22 października 2015 r. w sprawie Skatteverket v. David Hedqvist, C 264/14.
XXIst International Congress of Comparative Law. (2022). Cryptocurrencies: Th e Impossible Domestic Law Regime? China.
Zacharzewski, K. (2014). Bitcoin jako przedmiot stosunków prawa prywatnego. Monitor Prawniczy (21), 1132‒1139.
Zacharzewski, K. (2015). Praktyczne znaczenie bitcoina na wybranych obszarach prawa prywatnego. Monitor Prawniczy (4), 187‒195.
Zagrobelny, K. (2022). Komentarz do artykułu 358. w: P. Machnikowski (red.), Zobowiązania. Tom I. Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Komentarz (ss. 1674–1689). C.H. Beck.
Zespół Zjednoczonego Królestwa ds. Jurysdykcji. (2019). Legal Statement on cryptoassets and smart contracts, UK Jurisdiction Taskforce. https://www.blockchain4europe.eu/wp-content/uploads/2021/05/6.6056_JO_Cryptocurrencies_Statement_FINAL_WEB_111119–1.pdf
Zoll, F. (2023). Wykonanie zobowiązań przez spełnienie świadczenia. w: A. Olejniczak (red.), System Prawa Prywatnego. Tom 6. Prawo zobowiązań – część ogólna, (wyd. 4), (ss. 1123–1207). C.H. Beck.
