Zdolność zarodka do dziedziczenia
Abstrakt
Only those who are alive at the time of the opening of a succession, i.e. at the time of the testator’s death, have the capacity to inherit. A child conceived at the opening of the succession also has the capacity to inherit if it is born alive (nasciturus). There is a continuing debate in legal science as to whether, in the case of assisted reproduction techniques (MAP), an embryo should also be considered as such a nasciturus prior to its transfer into the mother’s body. Th is article demonstrates that there are no normative reasons in Polish law to differentiate the legal situation of a child depending on whether the death of the person from whom it can inherit occurred before or aft er the implantation of the embryo into the mother’s body. The legislature has not chosen to modify the principle that it is the moment of conception of the child, and not any other, that determines the beginning of the capacity to inherit. The practical diffi culties that may arise for the succession proceedings from the fact that the embryo may remain outside the mother’s body for a very long time are not of such a nature as to override the need for the child’s interest. However, a statutory regulation of this issue should be advocate.Bibliografia
Bączyk-Rozwadowska, K. (2018). Prokreacja medycznie wspomagana. Studium z dziedziny prawa. Wydawnictwo TNOiK – Dom Organizatora.
Bączyk-Rozwadowska, K. (2021). Prawne aspekty wspomaganej prokreacji post mortem. Gdańskie Studia Prawnicze, 1, 46–65.
Bączyk-Rozwadowska, K. (2022). Pochodzenie dziecka poczętego in vitro. Białostockie Studia Prawnicze 27(3), 11–32.
Borysiak, W. (2024). Komentarz do art. 927 k.c. w: K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. 32. Legalis.
Bosek, L. (2012). Gwarancje godności ludzkiej i ich wpływ na polskie prawo cywilne. Wydawnictwo Sejmowe.
Breczko, A. (2011). Podmiotowość prawna człowieka w warunkach postępu biotechnomedycznego. Temida 2.
Breczko, A. & Andruszkiewicz, M. (2017). Prawo spadkowe w obliczu postępu technologicznego (nowe wyzwania w XXI wieku). Białostockie Studia Prawnicze, 22(4), 27–46.
Czarnik, Z. & Gajda, J. (1990). Ochrona prawna dziecka poczętego in vitro i pozostającego poza organizmem matki (uwagi de lege lata i de lege ferenda). Nowe Prawo, 10–12, 104–118.
Dyoniak, A. (1994). Pozycja nasciturusa na obszarze majątkowego prawa prywatnego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3, 49–61.
Dyoniak, A. (1996). Status prawny dziecka pochodzącego z postmortalnej inseminacji albo postmortalnej implantacji embrionu. w:, T. Smyczyński (red.), Wspomagana prokreacja ludzka. Zagadnienia legislacyjne (ss. 39–46). Wydawnictwo Nakom.
Felski, T. (1986). Wpływ warunkowej zdolności do dziedziczenia na postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Nowe Prawo, 11–12, 40–45.
Haberko, J. (2008). Status cywilnoprawny ludzkiego embrionu w fazie przedimplantacyjnej. Przegląd Sądowy, 10, 17–31.
Haberko, J. (2010). Cywilnoprawna ochrona dziecka poczętego a stosowanie procedur medycznych. Wolters Kluwer.
Haberko, J. & Załucki, M. (2023). Dopuszczalność i prawnospadkowe konsekwencje postmortalnej implantacji zarodka. Prawo w Działaniu, Sprawy Cywilne, 56, 33–57.
Księżak, P. (2024). Komentarz do art. 8 k.c. w: K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. 32. Legalis.
Kwiecień-Madej, A. (2021). Sytuacja prawna ojca dziecka poczętego w polskim prawie rodzinnym. C.H. Beck.
Łączkowska, M. (2011). Ustalenie macierzyństwa i ojcostwa w przypadku zabiegów medycznie wspomaganej prokreacji ludzkiej. Acta Iuris Stetinentis, 2, 29–48.
Majda, R. (2014). Komentarz do art. 8 k.c. w: M. Pyziak-Szafnicka, Paweł Księżak (red.), Komentarz. Kodeks Cywilny, Część Ogólna, wyd. 2 (ss. 151–179). Wolters Kluwer.
Marszelewski, M. (2014). Zarys problematyki zapłodnienia „post mortem”. w: E. Kabza & K. Krupa-Lipińska (red.), Prawo cywilne w świetle obecnej regulacji i pożądanych zmian (ss. 101–115). Wydział Prawa i Administracji. Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Marszelewski, M. (2015). Zapłodnienie post mortem w europejskim prawie porównawczym. Przyczynek do oceny polskiej ustawy o leczeniu niepłodności. Prawo i Medycyna, 17(4), 98–114.
Matusik, G. (2017). Pozycja prawna kuratora ustanowionego dla dziecka poczętego. Rejent, 27(2), 88–115.
Nesterowicz, M. (2011). Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 29 lipca 2009 r., I ACa 308/09. Przegląd Sądowy, 1, 143–147.
Ostojska, J. (2012). O problemie podmiotowości prawnej embrionu in vitro. Prawo i Medycyna, 14(1), 84–98.
Ostojska, J. (2012). Sytuacja prawna dziecka urodzonego w drodze postmortalnej implantacji embrionu in vitro. Prawo i Medycyna, 14(2), 32–46.
Pazdan, M. (1974). Zdolność dziedziczenia w polskim prawie prywatnym międzynarodowym. Studia Cywilistyczne, 24, 71–119.
Pazdan, M. (2020). Komentarz do art. 8. W: K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1–44910, wyd. 10. Legalis.
Rafałowicz, P. (2017). Dziedziczenie ustawowe nasciturusa poczętego w procedurze zapłodnienia pozaustrojowego. Prawo i Medycyna, 19(4), 104–122.
Reszelska, A. (2017). Zapłodnienie post mortem w świetle ustawy o leczeniu niepłodności. Prawo i Medycyna, 19(4), 84–92.
Smyczyński, T. (1999). Pojęcie dziecka i jego podmiotowość. w: T. Smyczyński (red.), Konwencja o prawach dziecka – analiza i wykładnia (ss. 39 – 47). Ars boni et aequi.
Sokołowski, T. (2022). Ochrona osobistego interesu nasciturusa oraz jego rodziców, w: J. Haberko, J. Grykiel & K. Mularski (red.), Ius civile vigilantibus scriptum est. Księga jubileuszowa Profesora Adama Olejniczaka (ss. 659–672). C.H. Beck.
Tanajewska, R. (2016). Pozycja prawna nasciturusa przy dziedziczeniu ustawowym w sytuacji śmierci spadkodawcy przed uznaniem ojcostwa. Miscellanea Historico-Iuridica, XV(1), 339–350.
Trzaskowski, R. (2007). Opinia prawna na temat oceny cywilnoprawnych konsekwencji zmiany art. 38 Konstytucji RP. w: Konstytucyjna ochrona życia, Druk sejmowy nr 993, Sejm V Kadencji, 3/2007.
Uchwała Sądu Najwyższego z 25 lipca 2019 r., sygn. III CZP 12/19.
Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności (tekst jedn. Dz.U. z 2020 poz. 442).
